Historie: The second chance: Deel 3 Niki Lauda - De vuurzee die overwonnen werd (1976)

Vijf verhalen, vijf coureurs en vijf levensbedreigende situaties. Alle vijf de coureurs hebben na een zwaar ongeluk hun carrière voortgezet. Alle vijf hebben ze na hun ongeval Grands Prix gewonnen. Drie van de vijf coureurs werden zelfs nog wereldkampioen. F1Today bekeek hun comebacks na de zware ongelukken en maakte een gedetailleerd verslag van het moment dat ze een tweede kans kregen.

Inleiding

Niki Lauda heeft de autosport niet met de paplepel ingegoten gekregen. Lauda, geboren in een vrij vermogende familie, had ouders die tegen het autoracen waren. Nadat hij begon met het rijden in Mini's, schakelde hij door naar de eenzitters. Via de Formule Vee en Sportscars kwam hij in de Formule 2 terecht. Hiervoor moest hij een lening van 30.000 pond afsluiten, gewaarborgd van zijn levensverzekering. Lauda kwam in 1971 bij March terecht, waar hij in een March 712M zijn debuut maakte in Duitsland op het circuit van Hockenheim. Op zaterdag 3 april 1971 kwalificeerde hij zich als veertiende voor de eerste ronde van het kampioenschap, bijna twee en halve seconde langzamer dan polesitter Ronnie Peterson. Eigenlijk klungelde Lauda maar wat aan. Hedendaags zou hij niet op de radar staan van bijvoorbeeld een Helmut Marko. Een Marko die dat jaar ook actief was in de Formule 2 en slechts tot een zesde plaats kwam op de Nürburgring in Duitsland. Lauda behaalde gedurende zijn eerste seizoen acht punten en stond in Rouen op het podium. Hierbij moet vermeld worden dat de Formule 2 in die tijd een erg competitieve klasse was. In elk geval was hij erg anders dan de huidige Formule 2-opzet. Lauda maakte tijdens zijn thuisrace in 1971 voor March zijn debuut in de Formule 1. Hij viel na twintig ronden uit door problemen met de wegligging. In zijn tweede jaar ging het beter. Met drie podiumplaatsen haalde Lauda de vijfde plaats in het kampioenschap binnen. In de tussentijd reed hij een volledig seizoen in de Formule 1 naast zijn werkzaamheden in de Formule 2. Dat bleef niet onopgemerkt bij BRM, dat hem voor 1973 een contract aanbood. Tijdens de Belgische Grand Prix op Zolder scoorde Lauda met een vijfde plaats zijn eerste punten. Ferrari reorganiseerde na een dramatisch 1973 en kwam bij Niki Lauda uit. Luca di Montezemolo bood Lauda een contract aan en de Oostenrijker hapte toe.  

De begintijd bij Ferrari

Vanaf het eerste moment liet Lauda zien dat hij snel was. Een tweede plaats tijdens de Grand Prix van Argentinië werd opgevolgd door een overwinning tijdens de eerste Europese race van het seizoen in Jarama. Na vanaf pole position te zijn gestart reed Lauda met zijn Ferrari 312B3-74 het gehele veld, inclusief teamgenoot Clay Regazzoni, op een hoop. Wereldkampioen-elect, Emerson Fittipaldi werd tijdens die race zelfs op een ronde gezet. Lauda zette de toon voor de rest van het seizoen. Hij was de snelste coureur, had geen kind aan teamgenoot Regazzoni, maar door mechanische pech en domme fouten kwam de Oostenrijker alleen nog op Zandvoort als winnaar over de streep. Lauda zou in zijn eerste jaar voor de Italiaanse-renstal de vierde plaats in het wereldkampioenschap behalen met 38 punten. In 1975 begon Ferrari met de 1974-auto aan het begin van het seizoen. Na de switch naar de Ferrari 312T in Zuid Afrika, stond er geen maat meer op Lauda. De Ferrari-coureur werd met 64,5 punt afgetekend wereldkampioen. Voor 1976 kreeg Lauda te maken met een andere uitdager, James Hunt. Hunt was het tegenovergestelde van Lauda. Waar Lauda alles via de pragmatische methode uitvoerde, was Hunt meer een playboy en een losbol. Gedurende het seizoen 1976 kwamen de coureurs op de baan regelmatig met elkaar in gevecht, hetgeen altijd fair and square gebeurde. Lauda reed acht podiums (vijf overwinningen) bij elkaar in de eerste negen races van het seizoen. Na de Britse Grand Prix stond hij 23 punten voor op James Hunt, die voor McLaren reed.

De aanloop naar de Duitse Grand Prix van 1976

De extreme lengte van de oude Nürburgring zorgde in de aanloop naar de wedstrijd van 1 augustus 1976 voor een hevige discussie. De baan had namelijk vijfmaal meer marshals en medici nodig om de veiligheid van de coureurs te kunnen waarborgen. Deze voorwaarde bleken de Duitsers niet te kunnen geven. Het was daarom ook Niki Lauda die de weken voorafgaande aan de wedstrijd een lobby hield. Lauda wilde dat de race niet onder die condities afgewerkt zou worden. De veiligheid was volgens Lauda dusdanig in gevaar dat het niet verantwoord was om te starten. De Formule 1 besloot daarom ook dat de Duitse Grand Prix op de Nürburgring van 1976 de laatste was op deze configuratie van de baan. Het was mede vanwege de moeilijke ligging van de baan dat de Duitse organisatie de marshals en medische posten niet kon upgraden. Hierbij komen ook de 'ietwat gebrekkige' veiligheidsvoorschriften uit die tijd om de hoek kijken. Men kan niet zeggen dat de sport in de jaren zeventig amateuristisch was. Integendeel, de sport was voor die tijd uiterst professioneel. Toch was de baan smal, waren er te weinig uitloopstroken en was er een slechte routing betreffende de brandweervoorzieningen. Lauda maakte zich zorgen over de lucht die de auto's zou kunnen katapulteren op het moment dat ze over de heuvels bij Flugplatz en Pflanzgarten zouden gaan. De weersomstandigheden konden ook per deel van het circuit verschillen en er was in die periode ook grote kans op mist. Alle knelpunten werden door Lauda aangehaald. Hij was zich er van bewust dat er in juli, ongeveer 3 weken voor de Grand Prix, een dodelijk ongeval was geweest tijdens een Formule Super-Vee wedstrijd. Lauda was niet onder de indruk van de maatregelen die er genomen waren. Hij riep tijdens een stemming op tot een boycot. Uiteindelijk was er maar een verschil van een stem. De race zou doorgaan.

De Grand Prix van Duitsland in 1976

Wat Lauda van te voren in zijn statement duidelijk maakte, bleek die 1 augustus ook daadwerkelijk plaats te vinden. Er waren onvoldoende veiligheidsmensen aanwezig. De baan was half droog, half nat. Een riskante situatie. Er was regen voorafgaande aan de race, de meeste auto's besloten op de regenband van start te gaan. Jochen Mass, die zeer bekend was op de Ring, besloot om op slicks van start te gaan. Regazzoni had de beste start vanaf de vijfde positie. Polesitter Hunt volgde hem, Mass was derde en Lauda vierde. Aan het einde van de eerste ronde kwamen bijna alle coureurs binnen voor slicks. Bij het ingaan van de derde ronde had Jochen Mass een voorsprong van bijna een halve minuut op de rest van het veld. Lauda was vastberaden de verloren tijd goed te maken. In een poging om sneller te gaan brak er waarschijnlijk iets af aan de auto en knalde hij tegen de muur bij Bergwerk. Op dat moment explodeerde de tank van de Ferrari en kwam Lauda in een vlammenzee terecht. Guy Edwards kon de brandende Ferrari nog ontwijken, maar Hans Ertl en Brett Lunger klapte er frontaal op. De drie genoemde coureurs stopten en renden naar de auto van Lauda toe. Daar kregen zij assistentie van Arturo Merzario. Tegen de tijd dat ze arriveerde had Lauda al ernstige brandwonden. Door de crash had Lauda zijn helm verloren. Lauda had inmiddels zeer giftige rook ingeademd, dit kwam mede doordat er geen medische assistentie in de buurt was. Lauda was bij kennis na het ongeval, probeerde zelfs nog te staan op het moment dat hij uit de auto kwam, maar raakte daarna heel snel in een coma. Lauda werd door een helikopter van de Bundeswehr naar het ziekenhuis in Koblenz gevlogen, vanuit daar ging hij door naar de Trauma-Klink von Ludwigshaven. Deze kliniek was gespecialiseerd in de behandeling van ernstige brandwonden. Lauda vocht voor zijn leven in de daaropvolgende dagen.

De gevolgen van de crash

In de Trauma-Klinik von Ludwigshaven werd Lauda behandeld. "Het grootste probleem was dat zij openlijk aan het overleggen waren wat ze met mij moesten doen. Hoe mijn lichamelijke toestand was en welke ingrepen ze nodig zouden vinden. Ze zeiden van: 'Als we hem zuurstof geven, gaat hij dood. Als we dit doen, dan gebeurt er dat.' Ik hoorde alles, dat heb ik ze later ook verteld. Toen Marlene later de kamer binnenkwam, hoorde ik haar huilen. Ik lag er ontzettend slecht bij. In de nacht van zondag op maandag werd de pijn mij echt te veel. Ik zag mezelf gelukkig en relaxt achterover vallen in een droomwereld. Toen werd ik bang. Ik moest vol blijven houden, want als ik dat niet zou doen, zou ik dood gaan. Het heeft me geholpen om me te concentreren. Ik moest weten wat de doktoren te vertellen hadden. Die training, van het luisteren naar de verhalen, heeft mij er overheen geholpen. Ik wilde er alles aan doen om in leven te blijven", vertelde Lauda omstreeks 1990. Binnen vijf dagen werd Lauda ontslagen van de intensive-care. In de tussentijd was Enzo Ferrari al bezig met het zoeken naar een vervanger van Lauda. Emerson Fittipaldi, op zoek naar nieuws over Niki Lauda, werd door Ferrari gebeld: "Ik wilde weten hoe het met Niki was, ik kreeg iemand van Ferrari aan de lijn. Ze vroegen aan mij: 'Zou je voor ons willen rijden?' Ik wist niet wat me overkwam, ik wilde mijn vriend bezoeken die in het ziekenhuis lag." Carlos Reutemann werd aangesteld om Lauda te vervangen in Zandvoort, nadat het team zich had teruggetrokken, als protest tegen de overwinning van Hunt, voor de Oostenrijkse Grand Prix op de Österreichring. In de tussentijd werkte Lauda aan een comeback. Daniel Audetto, teammanager van Ferrari, vond het niet meer dan normaal dat Ferrari op zoek ging naar een andere coureur: "Het is het harde van de Formule 1-wereld. Als er een schakel wegvalt, zul je die schakel moeten vervangen." Hunt won de Grand Prix van Nederland op Zandvoort en kwam daardoor op twee punten van Lauda.

De comeback van de eeuw

Na zes weken was Lauda terug in Maranello. Onder het oog van vele journalisten en fans stapte Niki in de auto. Een moment waarbij hij een paniekaanval zou krijgen, zo vertelde hij later: "De eerste dag dat ik in de auto zat na mijn ongeluk (op Fiorano) kon ik de tweede versnelling niet vinden, omdat ik te bang was dat ik niet meer zou kunnen rijden. De angst kwam in mij naar boven. Ik reed een langzame ronde en kwam terug in de pits. Op zaterdagmorgen ging ik naar Monza. Ik bouwde de boel rustig op, met ronden die steeds sneller waren. Uiteindelijk was ik de snelste Ferrari." Lauda kwalificeerde zich als vijfde. In de tussentijd was er een schandaal op Monza. McLaren werd ondervraagd door de race officials, vanwege het smokkelen en gebruiken van illegale olie. Hunt en Mass zouden de race vanaf de 27e en 28e plek aanvangen. Hunt spinde uiteindelijk in de elfde ronde. Lauda reed in de thuisrace van Ferrari naar een vierde plaats, achter Peterson, Regazzoni en Laffite, maar voor zijn beoogde vervanger Carlos Reutemann. Hunt behaalde de overwinningen in de Noord-Amerikaanse wedstrijden van Canada en de Verenigde Staten. Voorafgaande aan de race op Mosport was Lauda drie punten uitgelopen op Hunt. Dit kwam doordat Hunts overwinning van Silverstone geschrapt werd. Lauda werd daar tweede en kreeg zodoende de overwinning. Het gat bij het ingaan van de laatste race op Fuji was hierdoor drie punten in het voordeel van Lauda.

Opgeven in Japan en het vertrek bij Ferrari

Wat er die 24 oktober 1976 in Japan plaatsvond is algemeen bekend. Lauda koos er voor om zijn leven niet op het spel te zetten en trok zich na twee ronden terug uit de wedstrijd. Een actie die vooral bij Enzo Ferrari kwaad bloed had gezet. Achteraf gezien is de opgave van Lauda makkelijk te verklaren. Hij zei later dat hij zich niet veilig voelde en het gevaarlijk was om onder deze condities te rijden. Na zijn ongeluk waren zijn ogen waterig geworden omdat hij zijn oogleden niet kon bewegen. Lauda koos in deze voor veiligheid en parkeerde de Ferrari in veilige haven. Hunt reed gedurende het leeuwendeel van de race aan kop, maakte een pitstop, viel daardoor terug, maar pakte uiteindelijk met een derde plaats voldoende punten om Lauda in extremis voorbij te gaan in het kampioenschap. Het was duidelijk dat Enzo Ferrari niet gediend was van deze opstelling van Lauda. Voor 1977 werd Lauda gehandhaafd. De Oostenrijker reed een bijzonder constant seizoen dat hem vrij gemakkelijk de wereldtitel opleverde. Intern rommelde het, Lauda was niet te spreken over zijn nieuwe teamgenoot Carlos Reutemann. Lauda voelde zich door Ferrari in de steek gelaten. "Ik kon die gozer niet uitstaan. In plaats van steun, gaven ze me een moeilijke tijd door Reutemann in het team te zetten." Lauda gaf al in een vroegtijdig stadium aan Ferrari te zullen verlaten aan het einde van het seizoen. Dit werd overigens met twee races vervroegd toen hij, tijdens de Grand Prix van de Verenigde Staten, de wereldtitel veiligstelde met een vierde plaats.

Overwinningen bij Brabham en derde wereldtitel bij McLaren

Voor 1978 tekende Lauda bij Brabham. Hij werd dat jaar vierde in het wereldkampioenschap, met 44 punten. Het daaropvolgende jaar bleek een rampjaar te zijn. Lauda en Brabham kwamen niet op snelheid en de Oostenrijker besloot, tijdens de trainingen van de Canadese Grand Prix, zijn helm aan de wilgen te hangen. Uiteindelijk kwam Lauda in 1982 terug in de Formule 1, om voor McLaren te rijden. Deze combinatie leverde hem in 1984 zijn derde wereldtitel op. Na het seizoen van 1985 stopte Lauda voorgoed met de Formule 1. Hij ging zich richten op zijn vliegtuigmaatschappij, genaamd Lauda Air. Deze had hij in 1979 al opgericht. In 1991 kreeg Lauda hier opnieuw te maken met een grote uitdaging. Zijn toestel, een Boeing 767-300ER met de naam Wolfgang Amadeus Mozart, crashte in Thailand en kostte 223 mensen het leven. Lauda Air Flight 004 werd onderzocht door het Thaise Departement of Aviation. Niki Lauda was ten tijde van het onderzoek elke minuut van de dag aanwezig, om te onderzoeken wat er precies gebeurd was. Lauda heeft later verklaard dat de periode na dit ongeval de moeilijkste uit zijn leven was. Moeilijker nog dan de periode na zijn crash in Duitsland. Lauda kreeg na dat angstaanjagende ongeluk een tweede kans en deze pakte hij met beide handen aan. Uit een persoonlijk oogpunt hoop ik dat Niki Lauda, die enkele maanden geleden opnieuw de dood in de ogen keek, in Melbourne weer bij Mercedes in de garage staat. Dan zal ik met bewondering naar hem kijken. Want dat zou betekenen dat hij van zijn derde kans gebruik gaat maken. Gute Besserung Niki! Bis bald!